Solarna oluja napravila haos farmerima: ''Traktori su se ponašali kao opsjednuti demonima''
10. maj 2024. godine donio je jednu od najvećih geomagnetskih oluja u posljednjim decenijama. Ova rijetka G5-klasa solarna oluja poslala je šok talase kroz ionosferu Zemlje, što je poremetilo GPS sisteme širom Sjedinjenih Američkih Država. I dok su zapanjujuće aurore privukle pažnju posmatrača, za farmere u srednjem zapadu SAD-a ovo je bila prava noćna mora.
Savremeno poljoprivredno poslovanje, koje je postalo visoko zavisno od GPS tehnologije, uključuje precizno upravljanje traktora, sjetvom, gnojenjem i žetvom, sve zahvaljujući satelitskoj navigaciji. Traktori koji se samostalno kreću po polju u savršeno ravnim linijama i primjenjuju tačne količine gnojiva do kraja berbe, vraćaju se na iste tačke i minimiziraju gubitke. Međutim, solarne oluje kao što je ta od 10. maja pokazuju ozbiljnu ranjivost ovog visokotehnološkog sistema.
Geomagnetske oluje, koje nastaju usljed izbacivanja plazme i magnetnih polja sa Sunca, izazivaju turbulenciju u ionosferi, sloju koji prenosi GPS signale sa satelita na Zemlju. Tokom jakih solarnih oluja, ovi signali mogu postati nestabilni, što dovodi do gubitka veze sa GPS sistemima. Traktori tada mogu skrenuti s kursa ili potpuno izgubiti upravljanje.
„Naši traktori su se ponašali kao da ih je opsjedao demon“, rekla je svjedokinja Elaine Ramstad za Spaceweather.com. Traktori nisu mogli održavati GPS signal, pa su farmeri bili prisiljeni preći na manuelno upravljanje ili potpuno zaustaviti rad.
Problem nije bio izolovan. Manje solarne oluje u oktobru 2024. godine (G3 i G4 klase) izazvale su slične probleme tokom žetve. Traktori su skakali sa linije ili se kretali mimo unaprijed postavljenih parametara, što je zahtijevalo dodatno podešavanje ili ponovni početak rada.
„Ove oluje su nas podsjetile na ranjivost modernih poljoprivrednih sistema. Ako se događaju u ključnim trenucima za sjetvu ili žetvu, mogu imati ozbiljne ekonomske posljedice“, rekao je Scott McIntosh, solarni istraživač. Farmeri sada moraju planirati svoje radove uzimajući u obzir solarne aktivnosti, dok povremene smetnje dovode do kašnjenja u proizvodnji i povećanja troškova.
Iako su ovakvi G5 olujni događaji rijetki, manje G3 i G4 oluja mogu i dalje značajno uticati na poljoprivredu. Stručnjaci predviđaju da će budući autonomni sistemi u poljoprivredi koristiti mašinsko učenje i viziju kako bi izbjegli zavisnost od GPS-a, čime bi smanjili rizik od ovakvih poremećaja.
Kako solarne oluje postaju sve češće, farmama se savjetuje da budu spremne na neplanirane zastoje i da se prilagode novim tehnologijama koje smanjuju zavisnost od satelitskih sistema.
