Tuzla – Trijumf jedinstva različitosti i ključna odluka o pružanju otpora agresiji na Bosnu i Hercegovinu
Odbornici Skupštine opštine Tuzla su u junu 1991. raspravljali o problematici bespravne izgradnje. U toku ove, mjesecima pripremane sjednice, saznali su da je rat počeo u Sloveniji. Od tada, kroz čitavu 1991., naročito 1992. i ostale ratne godine, odbornici raspravljaju i odlučuju o problemima koje se tiču zaštite svih ljudskih i građanskih prava, a prije svega onog osnovnog – prava na život građana Tuzle i Bosne i Hercegovine.
U ljeto, jesen i zimu 1991. godine, Skupština opštine raspravlja o čitavom nizu teških pitanja, usko vezanih za političku pripremu odbrane suverenosti Bosne i Hercegovine.
Početkom 1992. godine Skupština opštine Tuzla i njeni izvršni organi, provode značajnu aktivnost organizovanja Referenduma za suverenost Bosne i Hercegovine. Prvog marta, nakon što su građani Bosne i Hercegovine izglasali nezavisnost i suverenost države, maskirani ektremisti SDS-a blokiraju Sarajevo. Bosna i Hercegovina je pred teškim i krvavim ratom. Ugrožena su sva prava njenih građana, pa i na život.
Tuzlanski Savjet za narodnu odbranu bio je u danonoćnom zasjedanju. Pošto je oružje u vlasništvu Opštinskog štaba Tuzle i dvije okolne opštine bilo u magacinima lociranim u kasarni, Skupština opštine Tuzla na sjednici od 3.4.1992. usvaja prijedlog da se od JNA zatraži oružje koje je u vlasništvu Teritorijalne odbrane i preda opštinskim vlastima tj. Štabu TO Tuzla.
Istoga dana se saznaje za brutalni napad Arkanovih vojnih, policijskih i paravojnih snaga iz Srbije, potpomognutih Karadžićevom paravojskom, na Bijeljinu. Postaje jasno da Tuzlu, ukoliko se hitno ne naoruža i ne organizuje odbranu, čeka sudbina Bijeljine.
Zato, četvrtog aprila 1992. godine, oko 13 sati, predsjednik Skupštine opštine, Selim Bešlagić, sa saradnicima, odlučuje da za 17 sati istog dana, sazove vanrednu sjednicu Skupštine opštine.
U to doba, Skupštinu opštine je sačinjavalo 100 odbornika iz: UBSD-a (tada Reformisti), SDP-a, SDA-a, HDZ-a, Liberala, MBO-a, Demokratske stranke i SDS-a. Pošto se tražilo od JNA da Opštini Tuzla preda oružje u vlasništvu teritorijalne odbrane, kao gosti su prisustvovali i visoki oficiri JNA.
Četvrti april 1992. godine, bio je dan velike napetosti. Već danima prije toga, kroz Tuzlu prolaze prijeteće kolone razuzdanih ratnika, pripadnika bivše JNA, koji pucaju na sve strane. Naročito u džamije. Ljudi su se sa strahom zavlačili u „sigurnost“ svojih domova ili u grupe, koje su počele odvojeno planirati način svoje samoodbrane. Oko Tuzle se počeo stezati i radio-obruč. Službenici Centra veze danonoćno su slušali i analizirali jezive prijetnje o tome kako će Tuzlake klati, ubijati i granatirati. Građani su na televiziji gledali stravične prizore rata. Iz pravca Podrinja, nadirale su i kolone izbjeglica. Činilo se tih dana, da je situacija bezizlazna. Onima koji su vodili ovaj grad, bilo je jasno da će, ukoliko uspješno organizuju odbranu Tuzle, spasiti i Tuzlu i čitavu regiju. U suprotnom, biće krvi za propast onog što nisu mogli spasiti.
Tog dana, skoro svaki odbornik i član izvršne vlasti Tuzle, svi su znali, da ugrožavaju svoju ličnu sigurnost i samim prisustvom na sjednici. Jer, u sali su zajedno s njima sjedili predstavnici SDS-a i predstavnici JNA, jedne od najvećih vojnih sila u Evropi. Na sjednicu je došlo 69 odbornika (od ukupno 100), što je s obzirom na način njenog sazivanja (telegramom upućenim tek u 13,53 sati) bio zadovoljavajući i za kvorum dovoljan odziv. Još veću hrabrost, predstavljalo je na sjednici govoriti i otvoreno zagovarati odbranu grada pred onima koji će ga napasti. Svako od onih, koji su uzeli riječ, bio je svjestan tog prevelikog rizika. I, konačno, izglasati Odluku, kakva je donesena, bio je u tim satima hrabar politički čin. Tuzlanski parlament je tog dana donio odluku koju, u to doba, nije mogao, niti je donio, ni jedan drugi parlament u Bosni i Hercegovini. Najviši organ tuzlanske vlasti, kazao je u pravo vrijeme prave riječi.
Sam tok sjednice bio je više nego dramatičan. Niko u sali nije bio siguran da u toku sjednice ili odmah nakon nje, neće biti uhapšen od strane Jugo armije, koja je u to doba, u Tuzli imala jednu od svojih najvećih kasarni. U toku sjednice, jedan od vozača je neoprezno i uspaničeno utrčao u salu i viknuo da je “neka vojska na Korzu”. Treba spomenuti da je sala u kojoj se održavala sjednica, u neposrednoj blizini Korza. Mnogi su pomislili da je otpočela okupacija grada. Nastalo je komešanje među odbornicima i gostima. Sjednica je skoro prekinuta. Predsjednik Selim Bešlagić, njegovi saradnici i većina odbornika, uspjeli su održati red, savladati paniku i nestrpljenje. Skupština je nastavila sa radom i ubrzo izglasala Odluku o prihvatanju prijedloga Savjeta za narodnu odbranu odnosno Odluku o organizovanju odbrane Tuzle i pružanju otpora agresiji na Bosnu i Hercegovinu. Odluka je donesena jednoglasno. Poslije sjednice se pokazalo da na Korzu nije bila “neka vojska” kako je rekao vozač, nego specijalna jedinica MUP-a Stanice javne bezbjednosti Tuzla.
Četvrtog aprila 1992. godine, odbornici Skupštine opštine Tuzla su, kao članovi osam različitih stranaka, kao odbornici iz osam različitih nacionalnosti, obezbjedili potpuno političko jedinstvo u cilju odbrane grada Tuzle i Bosne i Hercegovine. Odluka je donesena jednoglasno. Političko jedinstvo i odlučnost Skupštine opštine Tuzla, pretvorilo se političko jedinstvo skoro svih građana i njihovu odlučnost, da po svaku cijenu odbrane Tuzlu i Bosnu i Hercegovinu. Kolektivni strah pretvorio se u kolektivnu hrabrost. Na osnovu takvog jedinstva, stvorena je nevjerovatna disciplina svih građana, koji su se masovno odazvali pozivu za formiranje jedinica MUP-a, Teritorijalne odbrane BiH i civilne zaštite. Postignut je maksimalan stepen bezbjednosnog angažovanja svakog građanina. Čak su uspostavljena danonoćna dežurstva u svakoj zgradi i na svakom ulazu. U rekordnom vremenu formirane su jedinice branilaca Bosne i Hercegovine i Tuzle, i već krajem aprila i početkom maja, Tuzla je uspjela ovladati sobom i biti spremna da se brani i odbrani Tuzlu i Bosnu i Hercegovinu.
Ta spremnost bila je na ispitu već 15.5.1992. godine. Tog dana paravojska tzv. Srpske Republike (osnovana u Banja Luci, 12. 5. 1992. godine i stavljena pod komandu ratnog zločinca Ratka Mladića), sa pripadnicima strane vojne sile - Vojske Jugoslavije (28.4.1992. godine, Ustavom Jugoslavije ukinuta JNA i osnovana Vojska Jugoslavije), oko 19 sati, započinje napad na Tuzlu. Pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova Bosne i Hercegovine - Stanice javne bezbjednosti Tuzla su, vršeći svoju Ustavom SR BiH i Zakonom propisanu obavezu, postupajući u nužnoj odbrani, odbili napad na sebe, građane i Tuzlu i na taj način odbranili ovaj grad i time sudbonosno doprinijeli odbrani Bosne i Hercegovine. Tuzla je do kraja rata ostala slobodna, a Tuzlaci su kao pripadnici oružanih snaga Bosne i Hercegovine, učestvovali u oslobađanju i odbrani mnogih drugih gradova i sela. Mnogi građani Tuzle su u odbrambeno oslobodilačkom ratu izgubili svoje živote. U odbranu naše slobode živote su uložili i vojnici i civilne žrtve rata. Ne treba zaboraviti da su zločini nad civilima, bitno uticali na intervenciju NATO pakta i aktivno učešće međunarodne zajednice u zaustavljanju rata.
Samo jedinstvo, zasnovano na principu jednakosti i zaštite ljudskih prava svih građana, bez obzira na njihovu nacionalnu, vjersku, političku, polnu i svaku drugu pripadnost, može biti uslovom očuvanja društvenih i političkih vrijednosti bosanskohercegovačkog društva.
Tuzla je to potvrdila.
Tuzla u miru, očiglednim pokazateljima, iz godine u godinu dokazuje da su: tolerancija, talenat i nove tehnologije, sigurna formula razvoja. Građani Tuzle su i danas svijetli primjer uspješne harmonizacije odnosa među bosanskohercegovačkim različitostima.
Jasmin Imamović,
Gradonačelnik Tuzle
