Istražujemo: Litijum se probno kopao i u BiH, mještani poručuju - "Trava ne raste, drveće se sasušilo"
Priča o kopanju litijuma nije u centru pažnje samo u Srbiji. I u BiH su na sedam lokacija u prethodnih nekoliko godina vršena probna iskopavanja. Naša ekipa je posjetila Lopare gdje, kako kažu domaćini, osjećaju posljedice i probnog kopanja litijuma. Kažu da imanja neće dati i, ako treba, fizički će se suprotstaviti kopanju.
Nema odustajanja
Potraga za litijumom u BiH traje nekoliko godina. Priča nije bila aktuelna, jer se o litijumu i sad malo zna, a tada je to bilo samo istraživanje. To je bilo prije pet-šest godina, priča nam domaćin Jovan Krsmanović iz sela Lopare u istoimenoj opštini.
- Čovjek je došao, geometar iz naše opštine koji je bio penzionisan je došao mojoj kući i pitao me može li da se izvrši jedno bušenje. Istražujemo, rekao je, a ako bude sve kako treba, uradićemo ti dio puta, nasuti, ako dozvoljavaš da izbušimo. Ja sam odobrio. Dobrovoljno sam pristao, rekao kad budu bušili da to počiste, ali to nisu uradili. On mi je rekao da se navodno buši još jedna rupa, ali niko nikada više nije dolazio. To je prekinuto, kaže nam Jovan.
Ipak, šest mjeseci nakon kopanja na njegovom imanju nestaje vode, a drveće oko kopa se osušilo.
- Nisam ni znao šta je taj litijum i sad saznajem neke stvari. Čujem od ljudi malo školovanijih, ja nisam znao šta je to. Drveće i trava su se osušili. Trava ne raste. Dva drveta su se sasušila skroz. I ova dva mlađa drveta su počela da se suše, pokazuje nam Krsmanović.
Lokalna vlast bila je zatečena. Kažu da su se tu vrlo često izvodila različita istraživanja, a o litijumu niko nije mnogo znao. Sada je čvrst stav svih u Loparama da do iskopavanja litijuma ne smije doći.
- Stav lokalne zajednice i moj kao načelnika i SO Lopare je da se protivimo otvaranju rudnika litijuma u našoj opštini iz razloga što ne želimo takav jedan projekat, jer on bi definitivno doveo do raseljavanja stanovništva, rekao nam je načelnik Opštine Lopare Rado Savić.Dodaje da je još u februaru NSRS-u poslata peticija sa potpisima, u kojoj se traži da rudnik litijuma ne bude otvoren u Loparama.
- Iza rasprave o Srebrenici u vrijeme one famozne rezolucije, bilo je naše protivljenje otvaranju rudnika litijuma i ono što je naišlo na osudu svih naših građana je činjenica da su poslanici vladajuće strukture bukvalno ignorisali tu našu deklaraciju. I u diskusiji na kraju su se izuzeli od glasanja, podsjeća Savić i tvrdi da su naveli nekoliko razloga protiv otvaranja rudnika.
- A razlozi koji su navedeni u deklaraciji su da bi se rudnik nalazio uz samo mjesto Lopare, vazdušnom linijom petsto do hiljadu metara, što bi površina eksploatacionog polja bila oko 25 kvadratnih kilometara, što je zaista mnogo. Drugo, nije nam poznata tehnologija eksploatacije te rude, pogotovo zbog bojazni ispuštanja toksične materije, jer obodom istražnog polja teku dvije rijeke, rijeka Janja se ulijeva u Drinu i rijeka Gnjica koja se ulijeva u Savu. Sigurno bi sav biljni i životinjski svijet bio ugrožen, ističe načelnik Lopara.
- Na tom polju su sve privatni posjedi, a ono što možemo sada reći je da nemamo nijednog domaćina spremnog da svoje proda. To znači da Vlada mora ući u sasvim drugi vid borbe sa SO Lopare i građanima, a to je eksproprijacija, što je mnogo teži način oduzimanja nečije imovine koja je stečena i sačuvana na Majevici, kategoričan je Ristić.
Krsmanović smatra da je šteta već učinjena. Tražio je da se provjeri kvalitet vode.
Šira podrška
- To je van svake pameti. Ljudi donose zakone kako kome padne na pamet. Svaka čast da se pravi fabrika, put, ali ti meni praviš pustoš i zagađenje. Da sam to znao tada, i to probno ne bih odobrio, iskren je Jovan.
Strah od otvaranja rudnika nije prisutan samo u opštini Lopare. Direktan uticaj rudnika osjetit će i sve okolne opštine i gradovi, nekoliko njih i u Federaciji BiH. Bez obzira na to, Vlada Federacije BiH do sada nije reagovala.
- Mi ćemo sada sigurno, a imamo podršku načelnika Čelića, Tuzle, Sapne, Teočaka i svih ostalih opština iz Federacije, kao i Ugljevika, Brčko distrikta, Bijeljine, proširiti granice djelovanja i ovo je interes svih nas, najavljuje Ristić.
