Kako nastaju safiri? Njihovo porijeklo bilo je misterija ali sada imamo fascinantan odgovor

Plavi safiri, koji svojim sjajem podsjećaju na ledenu hladnoću, zapravo imaju svoje porijeklo u vrelim dubinama Zemljine kore. Dugo vremena su se ovi dragulji pronalazili u vulkanskim naslagama, poput onih u području poznatom kao Vulkanski Eifel, a njihovo tačno porijeklo bilo je obavijeno misterijom.

Vulkanski Eifel je geološko područje u zapadnoj Njemačkoj, poznato po svojoj vulkanskoj aktivnosti koja je oblikovala regiju kroz milionima godina. Ovdje se magma iz Zemljinog omotača podizala prema površini, stvarajući bogate naslage natrija i kalija, što je područje učinilo plodnim tlom za nastanak minerala poput safira. Safiri u ovoj regiji često se pronalaze u riječnim koritima, gdje su robustni kristali oslobođeni od matičnih stijena.

Dok je vulkanska aktivnost očigledno igrala ključnu ulogu, geolozi su se dugo pitali da li safiri nastaju isključivo u omotaču ili se formiraju prilikom prolaska magme kroz koru. Nova istraživanja donose dokaze da se ovi dragulji mogu formirati tokom ekstremnih procesa vulkanskog uzdizanja, pri čemu visoke temperature i pritisak pretvaraju aluminij oksid u kristalni oblik poznat kao korund – glavni mineral koji čini safire.

Geolog Axel Schmitt sa Curtin Univerziteta u Australiji objašnjava da je moguće da safiri nastaju iz sedimenta bogatog glinom, koji se na visokim temperaturama i pritiscima pretvara u korund, dok magma samo prenosi te kristale na površinu.

Kako bi potvrdili ovu teoriju, istraživači su prikupili mikroskopske uzorke safira iz Eifela i podvrgli ih detaljnim analizama. Proučavali su inkluzije minerala poput rutila i cirkona zarobljenih unutar safira, kao i omjere izotopa kisika u aluminij oksidu. Rutil i cirkon sadrže uranij koji se s vremenom raspada, omogućavajući istraživačima da odrede starost kristala putem odnosa uranijuma i olova.

Rezultati istraživanja pokazali su da su safiri iz Eifela nastali u gornjem dijelu Zemljine kore, na dubini ne većoj od 7 kilometara. Ovi rezultati ukazuju na to da su safiri u Eifelu formirani kroz kombinaciju magmatskih i metamorfnih procesa. Neki od safira su se formirali kada je magma iz plašta topila okolne stijene, prenoseći izotope karakteristične za donje dijelove kore u korund. Drugi su nastali kada je topljena stijena prodrla u okolni kamen, izazivajući formiranje safira sa omjerima izotopa tipičnim za koru.

"U Eifelu su i magmatski i metamorfni procesi igrali ključnu ulogu u kristalizaciji safira," objašnjava geonaučnik Sebastian Schmidt s Univerziteta Heidelberg. Ovi nalazi ne samo da rasvjetljavaju porijeklo safira, već i otkrivaju kompleksnost procesa koji se odvijaju duboko ispod Zemljine površine, gdje intenzivni pritisci i temperature oblikuju minerale koji će kasnije krasiti nakit diljem svijeta, piše Science Alert.