Gotovo pola stoljeća nakon što je izgubljen „zombi satelit“ počeo slati signale ka Zemlji
Godine 1965. Američko ratno zrakoplovstvo i Lincoln Laboratory pri MIT-u lansirali su u orbitu oko Zemlje dva satelita nazvana Lincoln Experimental Satellites – LES-1 i LES-2.
Ovi sateliti bili su prvi koji su koristili supervisoke frekvencije u X-pojasu elektromagnetnog spektra. Prema objašnjenju NASA-ine historijske službe, riječ je o projektu koji je nastao nakon programa Project West Ford, s ciljem razvoja i testiranja vojnih komunikacijskih sistema putem satelita.
„Program svemirskih komunikacija Lincoln Laboratorija započeo je 1963. godine s mandatom da se izgrade i demonstriraju vojni komunikacijski sistemi u svemiru. Glavni cilj bio je izgraditi, lansirati i koristiti LES i LET [Lincoln Experimental Terminals] koji bi zajedno funkcionisali kao sistem i pokazali praktičnu primjenu satelitske vojne komunikacije“, navodi NASA.
LES-1 je lansiran 11. februara 1965. godine s Cape Canaverala, ali zbog greške u ožičenju eksplozivnog mehanizma nije uspio izaći iz kružne orbite. Satelit je prestao s emitiranjem 1967. godine. Njegov „blizanac“, LES-2, imao je više uspjeha – dostigao je planiranu orbitu 6. maja iste godine.
LES-1, iako više nije odašiljao signale, ostao je u orbiti gotovo pola stoljeća, kao još jedan komad svemirskog otpada koji kruži oko Zemlje. Međutim, 2013. godine dogodilo se nešto neočekivano – amaterski radioastronom Phil Williams iz Cornwalla u Ujedinjenom Kraljevstvu uhvatio je signal koji je, prema svim pokazateljima, dolazio upravo od LES-1. Satelit je iznenada ponovo počeo odašiljati signale, postavši takozvani „zombi satelit“ – naziv koji se koristi za letjelice koje, nakon decenija neaktivnosti, misteriozno ponovo prorade.
Williams je objasnio da signal dolazi u intervalima od četiri sekunde, što je pripisao okretanju satelita. Svakih nekoliko sekundi, kada bi motori blokirali solarne panele, snaga bi padala i signal bi nestajao. „To signalu daje posebno sablastan zvuk jer se napon s panela stalno mijenja“, rekao je tada Williams.
Nakon što je LES-1 ponovo postao aktivan, tim iz Lincoln Laboratorija postavio je sistem za snimanje njegovog signala svaki put kad bi prolazio iznad glavnog univerzitetskog kampusa.
„LES-1 je jedan od najstarijih satelita u svemiru i dio je naslijeđa Lincoln Laboratorija u oblasti satelitskih komunikacija. Vidjeti da i dalje odašilje nakon svih ovih godina zaista je izvanredno“, izjavio je Navid Yazdani, vođa grupe za napredne satelitske komunikacijske sisteme i operacije.
On je podsjetio da je LES-1 u svoje vrijeme uveo niz tehnoloških inovacija u vojnoj satelitskoj komunikaciji, a iskustva stečena tokom njegovog lansiranja i testiranja pomogla su u razvoju kasnijih eksperimentalnih satelita koji su postavili temelje savremenim vojnim i civilnim sistemima.
Iako nije u potpunosti jasno zašto je LES-1 „oživio“, istraživači pretpostavljaju da je došlo do električnog kratkog spoja usljed propadanja baterija ili unutrašnjih spojeva, što je omogućilo da energija iz solarnih ćelija direktno pokreće predajnik.
Prema podacima Lincoln Laboratorija, satelit i danas ostaje u orbiti – i, na iznenađenje mnogih, još uvijek funkcioniše.
